آیین چایینه؛ روایت زنانه عاشورا در ایلام
کوههای زاگرس میزبان آیینی زنانه و کهن به نام «چایینه» است؛ آیینی برای ذکر مصیبت و سوزناک که زنان ایلامی نسل به نسل آن را زنده نگه داشتهاند و عاشورا را با زبان متفاوت روایت میکنند.
به گزارش اقتصاد ایران، در شهرهای استان ایلام به ویژه دهلران و مهران هر سال با فرارسیدن محرم، زنان محلی دور هم حلقه میزنند. اشک میریزند، بر پیشانی میکوبند. و داستان کربلا را با زبان خاص خود بازمیگویند. نام این آیین «چایینه» است. مراسم ویژه و زنانه که نسلبهنسل از مادران به دختران رسیده.و هنوز هم با شور خاصی در خانهها و حسینیهها برپا میشود.
آیین چایینه، بازسازی کامل است از واقعه کربلا، با زبانی زنانه، آیین نمایشی، سوگنامه زنده که توسط زنانی روایت میشود. که هم عزادار و هم بازیگر صحنهاند. اوج این مراسم، روز هفتم محرم، با ورود «عروس قاسم» رقم میخورد.
دختری جوان با لباس سفید وارد جمع میشود. فضای مراسم لحظه ای رنگ شادی میگیرد. اما ناگهان با اعلام شهادت قاسم، داماد کربلا، همهچیز دگرگون میشود. شمعها خاموش، چادر سیاه بر سر عروس انداخته میشود. و شیون و ماتم، جمع زنان را فرا میگیرد.
این نقطه، لحظه انفجار اندوه است و تنها در «چایینه» میتوان آن را تجربه کرد.
اشعار این آیین، اغلب خطاب به حضرت زینب (س) خوانده میشود. و با زمزمه جانسوز «عمه، عمتی…» به پایان میرسد.
روایت محلی از واقعه عاشورا
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایلام درباره این آیین میگوید: «چایینه یکی از کهنترین رسوم سوگواری زنانه در ایران است که بیشتر در شهرهای دهلران و مهران و همچنین در میان زنان عرب و مردم جنوب ایلام رواج دارد. این مراسم، آمیخته ای از مذهب، فرهنگ محلی و آیینهای زنانه است که در تاسوعا و عاشورا به شکل متفاوتی برگزار میشود.»
