دلایل به وجود آمدن اگزما و روش درمان
اگزما یکی از اختلالات پوستی است که با ایجاد خارش و التهاب، فرد را دچار ناراحتی میکند. این بیماری علل مختلفی دارد، اما یکی از عوامل اصلی آن وراثت است؛ به این معنی که ممکن است اگزما از والدین به فرزندان منتقل شود. این بیماری واگیر ندارد و نیازی به نگرانی در این زمینه نیست.
به گزارش اقتصادایران، با این حال، در صورت مشاهده علائم اگزما، ضروری است که هر چه زودتر به درمان آن پرداخته تا از شدت یافتن مشکل جلوگیری شود. در این مطلب به بررسی علل، نشانهها و روشهای درمانی اگزما خواهیم پرداخت.
اگزما و علل بروز آن
اگزما یا درماتیت آتوپیک یک بیماری پوستی مزمن است که علت دقیق بروز این بیماری هنوز کاملاً مشخص نیست، اما پژوهشها نشان میدهند که ترکیب عواملی مانند ژنتیک، سیستم ایمنی، و شرایط محیطی میتواند باعث ایجاد آن شود. در اینجا به بررسی دلایل اصلی بروز اگزما میپردازیم.
عوامل ژنتیکی
افرادی که سابقه خانوادگی اگزما، آلرژی یا آسم دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. این امر به دلیل انتقال ژنهایی است که مسئول ایجاد حساسیتها هستند. بهعنوان مثال، نوزادانی که والدین آنها سابقه اگزما دارند، احتمال بیشتری برای ابتلا به این بیماری وجود دارد.
مشکلات سیستم ایمنی
در اگزما، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به مواد بیضرر واکنش نشان داده و باعث التهاب پوست میشود. این واکنشهای غیرطبیعی سیستم ایمنی ممکن است به دلیل فعال شدن بیش از حد سلولهای ایمنی در بدن رخ دهد که پوست را به عنوان یک عامل تهدید شناسایی میکنند.
عوامل محیطی
محیط اطراف میتواند تاثیر زیادی بر بروز و شدت اگزما داشته باشد. تماس با مواد تحریککننده مانند صابونها، مواد شوینده، عطرها، آلرژنها (مانند گردهها و شوره حیوانات)، تغییرات آب و هوایی (گرما یا سرما) و استرس میتوانند علائم اگزما را تشدید کنند. همچنین تغییرات فصلی میتواند برای افرادی که دچار اگزما هستند مشکلساز شود.
خشکی پوست
پوست خشک بیشتر مستعد التهاب و ترک خوردگی است. افرادی که پوست خشک دارند ممکن است بیشتر به اگزما مبتلا شوند. کمبود رطوبت در پوست میتواند باعث ایجاد و یا تشدید علائم اگزما شود.
عفونتهای پوستی
عفونتهای باکتریایی یا ویروسی ممکن است باعث تشدید علائم اگزما شوند. این عفونتها میتوانند در نواحی آسیبدیده پوست، شرایط را بدتر کرده و باعث التهاب بیشتر شوند.
عوامل روانشناختی
استرس یکی از محرکهای اصلی اگزما است و میتواند باعث افزایش تعریق و تاثیر منفی بر سیستم ایمنی شود که این دو عامل علائم اگزما را تشدید میکنند. علاوه بر استرس، اختلالات روانشناختی مانند افسردگی و اضطراب نیز میتوانند به بروز اگزما کمک کنند.
تغییرات هورمونی
در برخی زنان، تغییرات هورمونی مانند دوران بارداری یا پیش از قاعدگی میتواند باعث تشدید علائم اگزما شود. هورمونهای جنسی زنانه، بهویژه استروژن و پروژسترون، ممکن است باعث فعال شدن سلولهای ایمنی و در نتیجه تشدید التهاب پوست شوند.
تغذیه و حساسیت غذایی
حساسیت به برخی مواد غذایی مانند بادامزمینی، تخممرغ و لبنیات میتواند موجب بروز علائم اگزما شود. همچنین، کمبود برخی از چربیهای سالم و آنتیاکسیدانها در رژیم غذایی پوست را مستعد خشکی و التهاب میکند. بهویژه مصرف میوهها و سبزیجات با رنگهای روشن که حاوی آنتیاکسیدانهای قوی هستند، میتواند به تقویت سد محافظتی پوست کمک کند.
علائم اگزما پوستی
اگزمای پوستی معمولاً با علائم خاصی همراه است که ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشند. بعضی اوقات این علائم میتوانند به قدری آزاردهنده شوند که فعالیتهای روزمره را تحت تأثیر قرار دهند. اگزما ممکن است در هر نقطهای از بدن ظاهر شود، ولی معمولاً نواحی مانند بازوها، داخل آرنجها، پشت زانوها، گونهها و پوست سر بیشتر تحتتأثیر قرار میگیرند. دیگر علائم رایج اگزما شامل موارد زیر هستند:
- خارش شدید که ممکن است باعث احساس ناراحتی زیادی شود.
- ایجاد لکههای قرمز یا خاکی مایل به قهوهای که ممکن است در نواحی مختلف بدن دیده شوند.
- بروز برآمدگیهای کوچک و تاولمانند پر از مایع.
- ترشح زرد رنگ از ناحیه آسیبدیده که ممکن است نشاندهنده عفونت باشد.
- ضخیم و پوستهپوسته شدن پوست که ممکن است به مرور زمان بدتر شود.
- احساس درد یا سوزش در ناحیه مبتلا.
انواع اگزما پوستی
انواع اگزما میتوانند در ظاهر و محل بروز خود تفاوتهایی داشته باشند و بسته به نوع، علائم خاصی را ایجاد کنند. برخی از رایجترین انواع اگزما عبارتند از:
اگزما آتوپیک:
این نوع از اگزما معمولاً با قرمزی و خارش پوست شروع میشود و بیشتر در نواحی مانند داخل آرنجها، پشت زانوها و گردن بروز میکند. اگر این ضایعات خراشیده شوند، ممکن است مایع ترشح کنند و پوست پوستهپوسته شود.
اگزمای تماسی:
این نوع اگزما در اثر تماس پوست با مواد تحریککننده یا آلرژنها (مثل پیچک سمی) ایجاد میشود. ضایعات در نواحی تماس بهصورت قرمز و همراه با خارش یا سوزش ظاهر شده و ممکن است به تاول تبدیل شوند.
اگزما سبورئیک:
این عارضه منجر به بروز لکههای قرمز و فلسدار در مناطقی از بدن که پوست چربی دارد، مانند صورت، بالای قفسه سینه و کمر میشود. این بیماری معمولاً بهصورت دورهای بهبود مییابد و سپس دوباره عود میکند.
درماتیت سوزشآور:
این نوع اگزما زمانی رخ میدهد که پوست بهطور مکرر در معرض مواد شستشوی شدید یا مواد سمی قرار گیرد و باعث تحریک و التهاب پوست میشود.
راههای درمان اگزما پوستی
اگرچه درمان قطعی برای اگزما وجود ندارد، اما چندین روش مؤثر میتواند به کنترل علائم و جلوگیری از بدتر شدن وضعیت کمک کند. هدف اصلی درمان اگزما کاهش التهاب، تسکین خارش و حفظ رطوبت پوست است. در ادامه به برخی از روشهای درمانی مؤثر برای مدیریت این بیماری اشاره میکنیم:
استفاده از مرطوبکنندهها و آبرسانها
یکی از عوامل اصلی بروز و تشدید اگزما، از دست دادن رطوبت پوست است. بنابراین، مرطوب نگه داشتن پوست برای کاهش علائم این بیماری ضروری است. استفاده از کرمها و ژلهای آبرسان ضدحساسیت میتواند به حفظ رطوبت پوست و تقویت سد پوستی کمک کند. برای بهترین نتیجه، بهتر است بلافاصله بعد از حمام و چندین بار در طول روز از این محصولات استفاده کنید. یکی از گزینههای مناسب برای این کار، ژل کرم سوپر آبرسان آراکسین است که با ویژگیهای آبرسانی قوی و ماندگاری بالا، میتواند پوست شما را به طور قابل توجهی تسکین دهد و از تشدید علائم جلوگیری کند.
داروها
اغلب اوقات، علائم اگزما در شب شدت میگیرند و باعث اختلال در خواب میشوند. در این شرایط، آنتی بیوتیکها برای درمان عفونتهای باکتریایی همراه با اگزما تجویز میشوند، در حالی که داروهای ضد ویروسی و ضد قارچی برای مبارزه با عفونتهای ویروسی و قارچی مفید هستند. همچنین، آنتی هیستامینها به دلیل خاصیت خوابآوری که دارند، به کاهش خارشهای شبانه و تسکین پوست کمک میکنند. علاوه بر این، مهارکنندههای موضعی کلسی نئورین مانند تاکرولیموس و پیمکرولیموس، که تأثیر مستقیمی بر سیستم ایمنی دارند، میتوانند التهاب پوست را کاهش داده و از بازگشت علائم جلوگیری کنند. این داروها معمولاً برای افراد بالای ۲ سال تجویز میشوند تا واکنشهای پوستی را کنترل کنند.
پمادهای درمانی
در کنار رعایت نکات مراقبتی و اجتناب از محرکها، استفاده از داروهای موضعی میتواند به کنترل علائم اگزما کمک کند. پمادهای کورتیکواستروئیدی معمولاً برای کاهش فوری قرمزی، تورم و خارش ناشی از اگزما تجویز میشوند. در صورتی که این پمادها تأثیر لازم را نداشته باشند یا به مرور زمان بیاثر شوند، پزشک ممکن است استفاده از کرم پیمکرولیموس را پیشنهاد کند تا به بهبود وضعیت کمک کند.
نوردرمانی
فتوتراپی که شامل استفاده از نور خورشید یا اشعه ماوراء بنفش به صورت کنترلشده است، به عنوان یک روش درمانی برای اگزما شناخته میشود. این روش میتواند به کاهش التهاب و تسکین علائم این بیماری در برخی افراد کمک کند.
